بررسی فقهی و حقوقی نکاح معاطاتی

معاطات عبارتست از عقد، با ایجاب و قبول فعلی مانند بیع معاطاتی که به صرف دادن مال و گرفتن عوض از طرف مقابل انجام می شود.نکاح معاطاتی عبارتست از اینکه زن و مرد قصد زوجیت خود را با فعل ابراز کنند زیرا آنچه بیانگر رضایت و اراده است یا لفظ است یا فعل و انشاء احتیاج به یک مظهر و مبرز قصد دارد که فعل هم می تواند مظهرو مبرز آن باشد.معاطات در نکاح مورد بحث فقهاء قرار گرفته است.مشهور فقهای امامیه معتقدند؛ اراده نکاح باید با الفاظی که صریح در بیان مقصود است اظهار شود و طرفین باید صریحاً اراده خود را بر تشکیل خانواده با الفاظ اعلام کنند و به ادله ای چون آیات و روایات و اصل ... استناد کرده اند، اما ادله ایشان برای بطلان نکاح معاطاتی قابل استناد نمی باشد.اما برخی دیگر از فقهاء ؛بر امکان جریان معاطات در نکاح تمایل نشان داده اند و معتقدند فعل نیز همانند قول می تواند وسیله ایجاد یا ابراز جدی باشد.بنابراین می توان معاطات را هم نوعی انشاء عقد دانست و آثار زوجیت را بر آن مترتب کرد.اما ادله ای که این گروه از فقهاء ارائه داده اند بسیار ضعیف و قابل رد می باشد و نمی توان به وسیله آن صحت نکاح معاطاتی را ثابت کرد.در میان مشهور فقهاء امامیه ،گروهی از ایشان معتقدند که مقتضی جریان معاطات در نکاح وجود دارد اما به دلیل وجود مانع-اجماع و سیره متشرعه - معاطات در نکاح جاری نمی شود.بنابراین ایقاع نکاح جز با صیغه لفظی امکان پذیر نیست.